بررسی عوامل موثر بر توسعه و عملکرد ورزش قهرمانی در ایران

با توجه به نقش ورزش، به عنوان یک پدیده ی فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در دنیای کنونی و همچنین پتانسیل قوی آن در توسعه ی جوامع، تحقیقات مختلفی در مورد عوامل موثر بر توسعه و عملکرد ورزشی کشورهای مختلف در رقابت های مهم از جمله المپیک و جام های جهانی انجام گرفته که هر کدام با استفاده از عوامل موثر مدل هایی را ارائه داده اند. در این تحقیق عوامل موثر بر میزان توسعه و عملکرد ورزش قهرمانی در ایران، با توجه به متغیرهای مستقلی از جمله جمعیت، تولید ناخالص داخلی، امید به زندگی، نرخ باسوادی، آب و هوا و ضریب جینی؛ و مدال های کسب شده به عنوان متغیر وابسته در عملکرد ورزشی، و درجه ی توسعه یافتگی به عنوان متغیر وابسته در توسعه ی ورزش قهرمانی، بررسی شدند. ابتدا با 13 شاخص انتخابی از طریق تحلیل عاملی، میزان توسعه یافتگی ورزش قهرمانی استان ها مورد بررسی قرار گرفت. طبق یافته های پژوهش حاضر، از مجموع 30 استان کشور، به غیر از استان های تهران، مازندران، گیلان، خراسان رضوی و اصفهان که همواره طی چهار سال توسعه یافته بوده اند، سایر استان ها در زمره ی استان های نیمه توسعه یافته و یا توسعه نیافته قرار دارند. همچنین با توجه به درجه ی توسعه یافتگی سال های 85 و 88، رشد نسبی استان های، محاسبه گردید که بر این اساس 22 استان کشور رشد مثبت معنی دار داشتند. یافته های تحقیق، حاکی از موثر بودن تولید ناخالص داخلی، جمعیت، امید به زندگی و نرخ باسوادی بر توسعه و عملکرد ورزش قهرمانی، می باشد. همچنین برای استخراج معادله ی رگرسیونی، جهت پیش بینی میزان توسعه و عملکرد استان ها در سال های آتی، تأثیر همزمان عوامل موثر سنجیده شد، که جمعیت، تولید ناخالص داخلی و امید به زندگی به عنوان پیش بینی کننده های قوی میزان توسعه و تولید ناخالص داخلی، امید به زندگی، آب و هوا و ضریب جینی به عنوان عوامل موثر بر عملکرد ورزش قهرمانی مشخص گردیدند. از طرفی، نتایج دیگر نشان دادند که میزان توسعه یافتگی ورزش قهرمانی استان ها بر عملکرد ورزشی آن ها موثر می باشد و همچنین دو عامل تولید ناخالص داخلی و امید به زندگی به عنوان اجزای توسعه ی انسانی به طور مشترک بر میزان و توسعه و عملکرد ورزش قهرمانی موثر می باشند. همچنین با توجه به عوامل اثرگذار بر عملکرد ورزش قهرمانی، به عنوان ظرفیت های استانی به ارزیابی عملکرد استان ها با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها، پرداخته شد. نتایج نشان از ناکارایی 86.7 درصدی استان های کشور از لحاظ ورزش قهرمانی طی چهار سال داشت. همچنین استان های کشور در سال 88، نسبت به سال 85، از لحاظ کارآیی ورش قهرمانی، رشد نسبی معنی دار داشتند. بنابراین می-توان گفت که با روند فعلی، وضعیت مدال آوری کشور، بدون در نظر گرفتن ظرفیت های موجود در استان ها، در عرصه های بین المللی همچنان متکی به ظهور تک ستاره ها خواهد بود.